ଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଜୈବ ସାରର ବ୍ୟବହାର

ବିଶେଷଜ୍ଞ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡିକ ।

ଫାର୍ମରାଇଜ୍ ଦଳ, Oct 05, 2023

ବିକ ଚାଷ ପଦ୍ଧତି ମାଟିର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ମାଟିର ଉର୍ବରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଜୈବ ସାର ବ୍ୟବହାର କରିବା ଭଳି ଅନେକ ସହଜ ଉପାୟ ଆପଣାଇପାରିବେ ।

ଜୈବ ସାର କ’ଣ ?

ଜୀବାଣୁ, ଫଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଆଲଗାଲ ଉତ୍ପତ୍ତିର ଜୀବନ୍ତ ଅଣୁଜୀବମାନଙ୍କୁ ଜୈବ ସାର କୁହାଯାଏ । ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାଟି ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ମେଳ ଖାଉଥିବା ଗବେଷଣା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଷ୍ଟ୍ରେନ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରଜାତିଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ମଧ୍ୟ ବିପୁଳ ପରିମାଣରେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇ ପାରିବ ଏବଂ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇପାରିବ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ପିଟ୍ କିମ୍ବା ଲିଗ୍ନାଇଟ୍ ପାଉଡର ଭଳି ବାହକରେ ପ୍ୟାକିଂ କରାଯାଇପାରିବ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଜୈବ ସାରଙ୍କର ଯଥେଷ୍ଟ ସେଲ୍ଫ ଲାଇଫ୍ ରହିବ ।

ଭାରତରେ ସାଧାରଣତଃ ଉତ୍ପାଦିତ ଜୈବ ସାର ତାଲିକା: 1. ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଜୈବ ସାର (ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜର): ରାଇଜୋବିୟମ, ଆଜୋସ୍ପିରିୟମ, ଆଜୋଟୋବ୍ୟାକ୍ଟର, ଫସ୍ଫୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ 2. ଆଲଗାଲ ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜର: ଆଜୋଲା

ଭାରତରେ ସାଧାରଣତଃ ଉତ୍ପାଦିତ ଜୈବ ସାର ତାଲିକା: 1. ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଜୈବ ସାର (ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜର): ରାଇଜୋବିୟମ, ଆଜୋସ୍ପିରିୟମ, ଆଜୋଟୋବ୍ୟାକ୍ଟର, ଫସ୍ଫୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ 2. ଆଲଗାଲ ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜର: ଆଜୋଲା

୧. ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଜୈବ ସାର

. ରାଇଜୋବିୟମ ଷ୍ଟ୍ରେନ୍:

ଡାଲିଜାତୀୟ ଫସଲ, ଚିନାବାଦାମ ଭଳି ଫସଲରେ ରାଇଜୋବିୟମ୍ ଷ୍ଟ୍ରେନ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହି ଜୈବ ସାର ଅମଳକୁ ୧୦-୩୫% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି କରାଇଥାଏ ଏବଂ ଏକର ପିଛା ୫୦-୮୦ କେଜି ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ।

. ଆଜୋଟୋବ୍ୟାକ୍ଟର:

ଶୁଖିଲା ଜମି ଫସଲ ସମେତ ଫସଲ ଭଳି ଫସଲରେ ଆଜୋଟୋବାକ୍ଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଆଜୋଟୋବାକ୍ଟର ବ୍ୟବହାର କଲେ ୧୦-୧୫% ଅମଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ଏବଂ ଏକର ପିଛା ୧୦-୧୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ।

·ଆଜୋସ୍ପିରିୟମ:

ଆଜୋସ୍ପିରିଲମ୍ କୁ ମକା, ଯଅ, ଓଟସ୍, ଜୁଆର, ବାଜରା, ଆଖୁ, ଧାନ ଭଳି ଫସଲ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ୧୦-୨୦% ଅମଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ।

· ଫସଫେଟ୍ ସୋଲୁବିଲାଇଜର୍ସ (ଫସଫୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ) :

ସମସ୍ତ ଫସଲ ପାଇଁ ମାଟିରେ ଫସ୍ଫୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ଯାହା ଫଳରେ ୫-୩୦% ଅମଳ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ।

ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜରର ପ୍ରୟୋଗ ପଦ୍ଧତି :

ରାଇଜୋବିୟମ, ଆଜୋସ୍ପିରିଲମ୍, ଆଜୋଟୋବ୍ୟାକ୍ଟର ଏବଂ ଫୋସ୍ଫୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆର ବିହନ ଚିକିତ୍ସା:

ରାଇଜୋବିୟମ, ଆଜୋସ୍ପିରିଲମ୍, ଆଜୋଟୋବ୍ୟାକ୍ଟର ଏବଂ ଫୋସ୍ଫୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆର ବିହନ ଚିକିତ୍ସା:

ପ୍ରତି ପ୍ୟାକେଟ ଇନୋକୁଲାଣ୍ଟ (୨୦୦ ଗ୍ରାମ) ରେ ୨୦୦ ମିଲିଲିଟର ଚାଉଳ ଗୁଣ୍ଡ କିମ୍ବା ଗୁଡ଼ ଦ୍ରବଣ ମିଶାଯାଇଥାଏ । ଏକ ଏକର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବିହନକୁ ସ୍ଲରିରେ ମିଶାଇ ଏକସମାନ କୋଟିଂ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଏ ଏବଂ ଏହା ପରେ ମଞ୍ଜିକୁ ୩୦ ମିନିଟ୍ ପାଇଁ ଶୁଖାଯାଇଥାଏ । ବିଶୋଧିତ ମଞ୍ଜିକୁ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ୧୦ କେଜି ମଞ୍ଜିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ୟାକେଟ୍ ଇନକ୍ୟୁଲାଣ୍ଟ ଦେଇ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇପାରିବ।

ମାଟିର ଚିକିତ୍ସା:

୨୦୦ କିଲୋଗ୍ରାମ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ସହିତ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜରର ୪ କିଲୋଗ୍ରାମ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ଏହି ମିଶ୍ରଣକୁ ଗୋଟେ ରାତି ଛାଡି ଦିଆଯାଏ । ବୁଣିବା କିମ୍ବା ରୋପଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ମିଶ୍ରଣକୁ ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଏ ।

ଚାରାର ଚିକିତ୍ସା:

ପ୍ରତିରୋପିତ ଫସଲ ପାଇଁ ଏହି କୌଶଳକୁ ୪୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ୫ ପ୍ୟାକେଟ୍ (୧.୦ କେଜି) ବ୍ୟବହାର କରି ଏକ ହେକ୍ଟର ଜମି ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ । ଚେରକୁ ୧୦ରୁ ୩୦ ମିନିଟ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ି ରହିବା ପରେ ଚାରା ରୋପଣ କରାଯାଏ । ଚାରା ମୂଳ ଡିପ୍ ପାଇଁ, ବିଶେଷକରି ଚାଉଳ ପାଇଁ, ଆଜୋସ୍ପିରିଲମ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ଜୈବ ସାର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ସତର୍କତା:

1 ଜୈବ ସାରକୁ ଥଣ୍ଡା ଏବଂ ଶୁଖିଲା ସ୍ଥାନରେ (୨୫-୪୦ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ) ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ୍ । ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ସହିତ ସିଧାସଳଖ ସଂସ୍ପର୍ଶରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ।

2 ସୁପାରିଶ ମାତ୍ରା ସହିତ ଏହା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫସଲ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ୍ |

3 ଜୈବ ସାର ପ୍ୟାକେଟ କିଣିବା ସମୟରେ ପ୍ୟାକେଟରେ ଫସଲର ନାମ, ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଉତ୍ପାଦନ, ପ୍ରସ୍ତୁତି ତାରିଖ ଏବଂ ଶେଷ ତାରିଖ ଦେଖି କିଣନ୍ତୁ ।

4 ରାସାୟନିକ ଏବଂ ଜୈବିକ ସାରର ପରିପୂରକ ଭାବରେ ଜୈବ ସାର ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ୍ |

ଷ୍ଟ୍ରେନ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତି: (ଉଦାହରଣ: ରାଇଜୋବିଅମ୍ ଷ୍ଟ୍ରେନ୍):

ସୁସ୍ଥ ଉଦ୍ଭିଦ ରାଇଜୋସ୍ଫିୟରରୁ ମାଟି ସଂଗ୍ରହ କରି ଶୁଖାଇ ଦିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଏହା ପରେ ପିଷି ଦିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ସିରିଆଲ ଡଏଲୁଅସନ ମାଧ୍ୟମରେ ରାଇଜୋବିୟମ୍ ନମୁନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତୁ । ଜୀବାଣୁମୁକ୍ତ ପେଟ୍ରି ପ୍ଲେଟରେ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ହୋଇଥିବା ମିଡିଆ (ମାନିଟୋଲ ଆଗର ମିଡିଆ) ରଖନ୍ତୁ ଏବଂ ଏହାକୁ ଥଣ୍ଡା କରନ୍ତୁ। କିଛି ବୁନ୍ଦା ନମୁନା ମିଶାଇ ଏହାକୁ ୪୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ତାପମାତ୍ରାରେ ଇଙ୍କୁବେଟ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ପେଟି ଡିସ୍ କୁ ଘୂରିବା ପରେ ୪-୫ ଦିନ ରେ କଲଚର ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତୁ। ସମାନକଲଚରକୁ କୋଇଲା (ମୂଳ ସାମଗ୍ରୀ) ରେ ଯୋଡାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ଚାଷ ଜମିରେ ବିକ୍ରୟ କିମ୍ବା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଆଜୋଲା

ଏହା ଧାନ/ଆର୍ଦ୍ରଭୂମି ଫସଲ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ, ଆଜୋଲା ୪୦-୫୦ ଟନ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାୟୋମାସ୍ ଦେଇପାରିବ ଏବଂ ଏକର ପିଛା ୧୫-୪୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରିବ।

ଆଜୋଲା ଚାଷର ପ୍ରକ୍ରିୟା:

୧. ବନ୍ଧରେ ଇଟା ଲଗାଇ ୨ମି X ୧ମି x ୧୫ ସେମି ର ଏକ ଟାଙ୍କି ଆକାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଟାଙ୍କି ଉପରେ ପଲିଥିନ୍ ସିଟ୍ ବିଛାଇ ଦିଅନ୍ତୁ

୨. ଟାଙ୍କିରେ ୨୫ କେଜି ପରିଷ୍କାର ମାଟି ମିଶାଇ ପୋଖରୀ ରେ ସମାନ ଭାବରେ ଏବଂ ଏକର ପିଛା ୧୦ କେଜି ରକ୍ ଫସଫେଟ୍ ପକାନ୍ତୁ

୩. ଟାଙ୍କିରେ ୫ କେଜି ଗୋବର ମିଶାନ୍ତୁ।

୪. ଟାଙ୍କିର ପାଣିର ଗଭୀରତା ୧୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ରଖନ୍ତୁ।

୫. ପୋଖରୀରେ ପ୍ରତି ମିଟର ପିଛା ୫୦୦ ଗ୍ରାମ ଆଜୋଲା କଲଚର ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ।

୬. କେଶଯୁକ୍ତ କ୍ୟାଟରପିଲର ଭଳି ପୋକ ଆକ୍ରମଣକୁ କମ୍ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ବୋଫୁରାନ୍ ୩ଜି ଗ୍ରାନୁଏଲ୍ ୨-୪ ଗ୍ରାମ ପ୍ରତି ମି ବର୍ଗ ରେ ପକାନ୍ତୁ

୭. ୧-୨ ସପ୍ତାହ ପରେ ଆଜୋଲା ପୋଖରୀକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଘୋଡାଇ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଅମଳ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଯାଇଥାଏ।

୮. ଦୈନିକ ୧-୨ କେଜି ଆଜୋଲା ଅମଳ କରାଯାଇପାରିବ।

ଆଜୋଲା ର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ:

୧. ପ୍ରତି ୨ ସପ୍ତାହ ବ୍ୟବଧାନରେ ୨ କେଜି ଗୋବର ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ

୨. ଟାଙ୍କିରୁ ୧/୪ ପାଣି ବାହାର କରି ୨ ସପ୍ତାହରେ ଥରେ ନୂଆ ପାଣିରେ ଭର୍ତ୍ତି କରନ୍ତୁ

୩. ପୁରୁଣା ମାଟିକୁ କାଢ଼ି ଟାଙ୍କିରେ ତାଜା ମାଟି ମିଶାନ୍ତୁ

୪. ପ୍ରତି ୬ ମାସରେ ଥରେ ପୋଖରୀ ସଫା କରନ୍ତୁ ଏବଂ ନୂତନ ଆଜୋଲା ସହିତ ଚାଷ ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତୁ

୫. ତାପମାତ୍ରା ୨୫-୩୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ଓ ପିଏଚ୍ ୫.୫ରୁ ୭ ମଧ୍ୟରେ ରଖନ୍ତୁ

ଆଜୋଲାର ବ୍ୟବହାର:

– ଧାନ ରୋପଣ ହେବାର ୧ରୁ ୩ ଦିନ ପରେ ଆଜୋଲା ପକାଯାଏ, ୧୦୦ ଗ୍ରାମ/ବର୍ଗ ମି (ଏକର ପିଛା ୫୦୦ କିଲୋଗ୍ରାମ) ହାରରେ ଏବଂ ୨୫ରୁ ୩୦ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁଗୁଣିତ ହେବା ପାଇଁ ଛାଡି ଦିଆଯାଏ । ପ୍ରଥମ ଘାସ ଓପଦା ସାରିବା ପରେ ଆଜୋଲା ଫ୍ରଣ୍ଡକୁ ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଆଜୋଲାକୁ ପଶୁ ପିଛା ୨-୨.୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ଆଜୋଲା ପରିମାଣରେ ପଶୁର ନିୟମିତ ଖାଦ୍ୟରେ ମିଶାଯାଇପାରେ କିମ୍ବା ୧:୧ ଅନୁପାତ ରେ ଅନ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ସହିତ ଦିଆଯାଇପାରେ ।

କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜୈବ ସାରର ଉପଲବ୍ଧତା:

ନିକଟସ୍ଥ କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର (କେଭିକେ)ରେ ସବୁ ପ୍ରକାର ଜୈବ ସାର ଉପଲବ୍ଧ । ଆଜିକାଲି ସମସ୍ତ ବାୟୋଫର୍ଟିଲାଇଜର ଅନଲାଇନ ସାଇଟରେ ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି ।

ଏହି ଲେଖାପଢ଼ିବା ପାଇଁ ଧନ୍ୟବାଦ, ଆମେ ଆଶା କରୁଛୁ ଯେ ଆପଣ ଏହି ଲେଖାକୁ ଲାଇକ୍ କରିବା ପାଇଁ ଆଇକନ୍ ରେ ♡ କ୍ଲିକ୍ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାକୁ ଆପଣଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ଏବଂ ପରିବାର ସହିତ ଅଂଶୀଦାର ମଧ୍ୟ କରିବେ!