અરહર એ સમગ્ર ભારતમાં ઉગાડવામાં આવતો મહત્વનો કઠોળ પાક છે. જેમાં લગભગ 8 - 10 ક્વિન્ટલ/એકર ઉપજ મળે છે.ઉપજમાં ઘટાડા માટેનું એક મુખ્ય કારણ ફળ છેદક છે, જેને હેલિકોવરપા આર્મીગેરા, ફળ છેદક માખી, સ્પેક્લ્ડ ફ્લાય, પ્લમ મોથ જેવા સમાન કુલ ના કેટલીક અન્ય જીવાતો દ્વારા ભારે નુકસાન થાય છે. ઉચ્ચ અસરની સ્થિતિમાં તેની અસરને લીધે, 100% સુધીની ઉપજમાં નુકસાન થાય છે. આ ફળ છેદકમાં મોથા સૌથી ગંભીર અને સામાન્ય જીવાત છે

ફલ્લી છેદક ના મોંથા ના આગડ ના પંખો ના ઉપર “વી " આકાર ના હલ્કા ભૂરા રંગ ના ધબ્બા દેખાયે છે. અને પાછળ ના પંખ ના ઉપર હલ્કી રંગ ની બોર્ડર હોવે છે. માદા કીડા છોડના કોમળ ભાગો પર ગોળાકાર, પીળા રંગના ઈંડા મૂકે છે. અને પ્રજનન જમીનમાં થાય છે, લાર્વાના ઉપર તીરછી બદામી હરિ રેખાઓ હોય છે.

ખોરાક લેતા વખત લાર્વા મોઢું ફલ્લી ના અંદર ડાળે છે અને બાકી નું શરીર બહાર રહે છે. એક લાર્વા પરિપક્વતા પહેલા 30-40 શીંગોનો નાશ કરે છે,લાર્વા દ્વારા બનાવેલ છિદ્રો ક્ષતિગ્રસ્ત શીંગોમાં જોઈ શકાય છે,આ જંતુ તેનું જીવન ચક્ર 28-35 દિવસમાં પૂર્ણ કરે છે, અને જંતુ દર વર્ષે 8 પેઢીઓ પૂર્ણ કરે છે.

નિવારક પગલાં

નિવારક પગલાં

• વાવણી કરતા પહેલા પ્યુપાને નષ્ટ કરવા માટે ઊંડી ખેડાણ કરો,પ્યુપા મજબૂત સૂર્યપ્રકાશ અને કુદરતી દુશ્મનો થી નષ્ટ થઇ જાયે છે.

• જુવાર, બાજરી અને કઠોળ સાથે પાક રોટેશન અપનાવો.

• સપ્ટેમ્બરથી જાન્યુઆરી મહિના દરમિયાન, નર શલભને આકર્ષવા માટે, 30 મીટરના અંતરે એકર દીઠ 2-3 ના દરે ફેરોમોન ટ્રેપ સ્થાપિત કરો .આ જંતુઓની પ્રવૃત્તિ પર દેખરેખ રાખવામાં મદદ કરે છે. (આર્થિક રીતે 10 જીવાતો/ટ્રેપ/દિવસ છે).

• પક્ષીઓના રહેવા/બેસવા માટે (ઉંચાઈ 6-7 ફૂટ) લગભગ 8 શાખાઓ/એકરના દરે ઝાડની સીધી કાપેલી શાખાઓ ખેતરમાં સ્થાપિત કરવી જોઈએ.

• છોડ મા 20 થી 50 % ફૂલ વાળા ચરણ માં જે દર એક છોડ મા 2 લાર્વા અને અંડા દેખાયે, તે તરત મેથોમાઈલ 50 એસપી જેવા જંતુનાશકોનો છંટકાવ પ્રથમ છંટકાવ ના રૂપ મા કરો.

• બીજા છિડ઼કાવ માટે 5% લીમડાના બીજના અર્ક નુ ઉપયોગ કરવું જોઈએ.જો લીમડાના બીજ ઉપલબ્ધ ન હોય તો લીમડા આધારિત જંતુનાશકનો ઉપયોગ 2 મિલી પ્રતિ લિટર પાણીમાં ભેળવીને કરો.

• ત્રીજા છિડ઼કાવ માટે, પોડ બોરર (HANPV) 100 લાર્વા લગભગ./એકર દેખાયે તો (0.75 મિલી/લિટર પાણી) મા ન્યુક્લિયર પોલીહિડ્રોસિસ વાયરસ સાથે 250 ગ્રામ રોબિન બ્લુ પાવડર + 1250 ગ્રામ ગોળ સાથે ભેળવીને સવારે અથવા સાંજે છંટકાવ કરવો વધુ સારું છે.

• જો જરૂરી હોય તો પચવો છિડ઼કાવ આલ્ફામેથ્રિન 10 ઈસી અથવા ફેનવેલવેટ 20 ઈસી નુ છટકાવ કરી શખાયે છે.

• પ્રતિકારક શક્તિના વિકાસને રોકવા માટે વૈકલ્પિક રીતે જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરો

આ લેખ વાંચવા બદલ આભાર, અમને આશા છે કે તમે લેખ પસંદ કરવા માટે ♡ આઇકોન પર ક્લિક કર્યું છે અને આ લેખ તમારા મિત્રો અને પરિવાર સાથે પણ શેર કરશો!